هر شب با «گشتاسب» چالش دارم

این بازیگر و صداپیشه همچنین می‌گوید که در هر اجرا تفاوت‌هایی به نقش می‌دهد تا دچار یکنواختی نشود.

«هفت خان اسفندیار» به کارگردانی حسین پارسایی، اقتباسی آزاد از داستان حکیم ابوالقاسم فردوسی است که حکایت سفر پرماجرای اسفندیار رویین‌تن به قصد رهاندن خواهرانش همای و به‌آفرید از چنگ تورانیان را روایت می‌کند.

آهنین جان که بعد از دو نمایش «اولیور تویست» و «بینوایان» با این نمایش سومین تجربه خود را در نمایش‌های موزیکال انجام می‌دهد، مهم‌ترین ویژگی این نمایش را در قیاس با دو نمایش قبلی این گونه توضیح می‌دهد: نخستین کار ما «اولیورتویست» بود و بعد از آن «بینوایان» که من در آن‌ها علاوه بر حضور در صحنه در سمت مشاور و بازیگردانی در کنار حسین پارسایی بودم. تفاوت اصلی«هفت خان اسفندیار» با دو کار دیگر این است که با متن ایرانی سر و کار داریم و این نمایش به عنوان نخستین نمایش موزیکال کلاسیک ایرانی با این فرم اجرا به حساب می‌آید. همین ویژگی آن را از کارهای قبل کاملا متمایز کرده است و موقعیت خوبی بود برای آنکه خود را در این زمینه نیز محک بزنم. برای همین هم پذیرفتم تا در این نمایش موزیکال نیز حضور داشته باشم که به نظرم تجربه بسیار خوبی بوده است.

این بازیگر درباره تمرین و تحقیق خود برای ایفای نقش اسفندیار می‌گوید: تا حدودی پروسه رسیدن به این نقطه طولانی شد. چون قرار بود آبان ۱۴۰۱ اجرا برویم اما به دلیل اتفاقات سال گذشته وقفه‌ای چند ماهه به وجود آمد. همین توقف نیز موجب شد تا تغییراتی نیز در گروه صورت گیرد و مجدد تمرین را شروع کنیم. برای همین بیشتر از ۶ ماه می‌شود که من با این کار درگیر هستم. نکته مثبت آن برایم این بود که فرصت کافی داشتم تا نقش را به خوبی پیدا کنم. فرصت خوبی بود برای آنکه شاهنامه را با دقت بیشتری مرور کنم و اطلاعات خوبی درباره شخصیت گشتاسب به دست آورم. ضمن اینکه زمان کافی داشتم برای آنکه بتوانم اصل قصه هفت خان اسفندیار را از شاهنامه بخوانم. البته این داستان، قصه گشتاسب نیست و قصه اسفندیار است اما تا جایی که درام اجازه داد، تلاشم را کردم حداقل از آن نقش چندوجهی بتوانم وجوه دیگر نقش را که نیاز درام بود، با کمک حسین پارسایی در کار به درستی بگنجانیم. امیدوارم این اتفاق افتاده باشد.

آهنین جان با بیان اینکه هر شب با نقش گشتاسب دارای چالش هستم و با گذشت اجراهای متعدد هنوز چالشم با این نقش تمام نشده است، ادامه می‌دهد: هر شب همان استرس را دارم. چون بعد از گذشت هر شب اجرا، اجرای آن شب را با خودم به شب بعد می‌برم. برای همین تا این لحظه که با شما صحبت می‌کنم، نقش گشتاسب را مانند شب قبل‌اش بازی نکرده‌ام. خود نقش دائم دارد ورق می‌خورد و ویژگی‌های تازه‌ای به آن اضافه می‌شود. لذا این من هستم که نباید از نقش جا بمانم. در شروع تمرین‌ها فکر می‌کردم مهم‌ترین چالش من با نقش، خوانش در شکل کلاسیک ایرانی باشد. چون ما ابیاتی می‌خوانیم که کلمات آن‌ها محاوره‌ای نیست. در دو تئاتر قبلی، زبان ترجمه و آوازها محاوره روزمره بود و شاید خیلی راحت‌تر اجرا می‌شد. در نتیجه این نمایش تفاوت مهمی با متن‌های قبلی در بخش آواز دارد. در «هفت خان اسفندیار» خوانش متن و ملودی‌ها دشوار هستند.

او با ابراز خرسندی از اینکه بازخورد مثبتی از سوی تماشاگران دریافت کرده است، اضافه می‌کند: خدا را شکر واکنش‌ها مثبت بوده است و همین باعث رضایتمندی و انرژی مضاعف برایم شده. واقعیت این است که بازیگری در نمایش موزیکال کار سختی است چون شیوه اجرای آن مختصاتی دارد که مخاطب کار، من را به عنوان بازیگر – خواننده پسندیده است. بازیگری که قرار است بخواند باید طوری بازی کند که بازی را از دست ندهد و هم آوازش بی‌نقص باشد. این دو یک کار همزمان را  باید به درستی رعایت کرد.

او یادآوری می کند: معمولا بازیگرها در تئاترهای موزیکال یا خواننده‌هایی حرفه‌ای بودند یا بازیگری که تلاش می‌کردند آواز را هم در حد کفایت انجام دهند و معمولا هم موفق نمی‌شدند. خود من هم در تجربه سومم احساس می‌کنم به نقطه‌ای رسیده‌ایم که با هر دو راحت هستم. یعنی دائم زنگ خطر من روشن است و اجازه نمی‌دهد یا آوازم را از دست بدهم یا بازی‌ام را. این خط باریکی است که بازیگر نمایش موزیکال باید مانند یک بندباز حرفه‌ای بر روی آن در حرکت باشد.

آهنین جان در پاسخ به این پرسش که بازی در نمایش موزیکال چه تفاوت‌های دیگری در مقایسه با کارهای دیگر دارد، توضیح می‌دهد: هماهنگی بازیگر با موسیقی و صحنه به همراه خواندن کار بسیار دشواری است. به ویژه بازیگر، چون معمولا خواننده نیست و همین خود یک چالش بزرگ برای بازی است. در نهایت تمرین و کسب تجربه می‌تواند در این زمینه کمک‌رسان باشد. بعد از کسب تجربیات کافی در دو کار قبلی آقای پارسایی متوجه شدیم که می‌شود یک کار ایرانی که ادبیات خاص خودش را دارد و دیگر اثر ترجمه و محاوره‌ای نیست را هم به روی صحنه بیاوریم. خوشبختانه نتیجه کار و بازخورد مخاطبان هم نشان می‌دهد که این پیش‌بینی درست بوده و باوجود سختی‌هایی که کار موزیکال در مقایسه با دیگر کارهای صحنه دارد، امتحان خود را پس داده و نشان داده که می‌توان همچنان از این سبک و ظرفیت بالای آن بهره برد.

این بازیگر در پاسخ به پرسشی دیگر مبنی بر اینکه چقدر می‌توان به ادبیات کلاسیک فارسی ورود کرد و آثاری همچون «هفت خان اسفندیار» را به روی صحنه آورد، می‌گوید: وقتی شاهد چنین اثری با این پروداکشن هستیم؛ نشان می‌دهد ما محتوای اصلی برای ساخت تئاترهای موزیکال را داریم. فقط مهم نحوه ارائه آن است. چون شکل ارائه است که می‌تواند مخاطب را جذب کند. این نتیجه‌ای است که حداقل برای من به دست آمده که اگر در شکل ارائه مقداری ملاحظات را رعایت کنیم، مورد توجه قرار می‌گیرد. شاید بخش عمده‌ای از تماشاگران ما قبل از دیدن این نمایش هیچ وقت شاهنامه را ورق نزده باشند یا اگر زده باشند داستان هفت خان اسفندیار را نخوانده‌اند. اما بعد از دیدن نمایش اگر به شاهنامه مراجعه هم نکنند، نمایش بر آنان آنقدر تاثیر گذاشته که متوجه شده‌اند غنای ادبی ایران زمین تا چه میزان بالاست. همین قلقلکی که در درون‌شان رخ بدهد، کفایت خواهد کرد و نشان می‌دهد ما کارمان را درست انجام داده‌ایم.

او می افزاید: بنابراین بر این باورم این گروه در شیوه ارائه، موفق عمل کرده چون می‌بینم جنس مخاطبان ما مخاطبان عام هستند که نه رشته‌شان ادبیات است و نه در زندگی شخصی‌شان شاهنامه‌خوانی وجود داشته، اما آمدند، وقت گذاشتند، هزینه کردند و نمایش را دیدند. در نتیجه این مسیر، مسیر درستی است که اگر باقی سرمایه‌گذاران، نمایشنامه‌نویسان، بازیگران، کارگردان‌ها و… نیز مانند حسین پارسایی و تیمش به این عقیده برسند قطعا آثار بهتری را نیز خواهیم ساخت.

امیر کاوه آهنین جان در پایان درباره احتمال حضور دوباره‌اش در نمایش‌های موزیکال می‌گوید: فکر می‌کنم از معدود بازیگر- خواننده‌هایی هستم که اگر کار موزیکال ساخته شود، با خیال راحت بتوانند نقش را به من بسپارند. شاید بازیگر -خواننده به اندازه انگشتان دست هم در بخش کلاسیک نداشته باشیم چون بیش از ۲۰ سال است که بر روی صحنه، موسیقی کار می‌کنم، نمایش موزیکال برایم آسان است. با این وصف اگر کسانی باشند که بخواهند کار موزیکال کار کنند، من اول بازیگر هستم بعد خواننده. بنابراین‌ اگر کاری پیشنهاد شود که به کیفیت کارهای قبلی باشد، حتما می‌پذیریم.

نمایش موزیکال «هفت خان اسفندیار» به کارگردانی حسین پارسایی محصول سازمان هنری رسانه‌ای اوج است که ساعت ۱۸ هر روز به جز شنبه‌ها با همکاری بنیاد فرهنگی هنری رودکی در تالار وحدت روی صحنه می‌رود.