شنیدن یک دعای معروف در هوای موسیقی
کامینگ سون موزیک: در هم‌آمیختگی «موسیقی» و «مناجات» مسیری ارزشمند و مشخص در ساحت موسیقی کشورمان است که طی دهه‌های گذشته به واسطه حضور هنرمندان و ذاکران اهل بیت (ع) در قالب‌های مختلفی پیش روی مخاطبان قرار گرفته و توانسته است در گونه‌های تعریف‌شده‌ای جایگاه ویژه‌ای برای خود کسب کند. فرآیندی به شدت قابل اتکا که از دیرباز محل رفت و آمد هنرمندان ارزنده‌ای بوده که هر کدام با توسل به داشته‌های تجربی یا علمی خود از موسیقی، ارادت خود را به پیشگاه حضرت پروردگار اعلام کرده‌اند.
عرض ارادتی موسیقایی که طبیعتاً اوج آن را می‌توان در ایام ماه مبارک رمضان دید و شنید که چگونه هنرمندان پیشگام موسیقی ایرانی، توانستند آثاری را خلق کنند که با الهام از نیایش‌ها، ادعیه و حتی آیات قرآن مجید هرکدام تبدیل به آثاری ماندگار در تاریخ موسیقی این سرزمین شدند.
آثاری که اگرچه در چهار پنج سال اخیر از تولید کیفی و کمی آنها کاسته شده اما همچنان در حوزه توجه و عنایت تعدادی از هنرمندان قرار دارد و می‌تواند در روزگار دعواها، تلخی‌ها، ناملایمت ها و گلایه‌های متعدد انسان امروزی، برای آنهایی که گوشه چشمی به موسیقی جدی و موسیقی ایرانی دارند، پناهگاهی مستحکم در دریافت آرامش و پرواز به سوی معبود باشند؛ آثاری که شنیدن آنها به ویژه در ایام ماه مبارک رمضان طعم شیرین‌تر و جذاب‌تری دارد که ای کاش برای همه ما فرصتی پدید آید تا بتوانیم در چند دقیقه کوتاه، یک تجربه موسیقایی ناب را در ضیافت «مناجات» و الحان موسیقی از سر بگذرانیم.
طی سال‌های اخیر هم برخی از هنرمندان، مجموعه‌ها و مراکزی که در حوزه موسیقی آیینی فعالیت‌های مستمری دارند، تلاش خود را انجام داده‌اند تا به واسطه بهره مندی از ویژگی‌ها و گنجینه‌های نهفته در موسیقی ردیف دستگاهی و موسیقی نواحی ایران دست به تولید و یا بازسازی آثاری بزنند که طی سال‌های اخیر و حتی دهه‌های گذشته با حضور هنرمندان صاحب نام این عرصه به ویژه آواز پیش روی مخاطبان قرار گرفته‌اند. آثاری که با اتکا به گونه‌های آیینی چون «مناجات خوانی» که از گذشته‌های دور رسمی ارزشمند در ماه مبارک رمضان تلقی می شده و در جغرافیای ایران عزیز از تنوع زیادی هم برخوردار است، توانسته‌اند لحظات نابی را برای روزه داران فراهم کنند.
جمع آوری و تدوین چنین مجموعه‌هایی که دربرگیرنده ابعاد بسیار گوناگونی در حوزه‌های مختلف موسیقی بوده، امری دشوار و البته اجتناب ناپذیر است که باید برای حفظ و نگهبانی این میراث گرانبها تلاش‌های مضاعفی به خرج داد، شرایطی که اگرچه طی سال‌های اخیر به واسطه حضور مجموعه‌هایی چون مرکز موسیقی حوزه هنری، دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مرکز موسیقی انقلاب اسلامی (مأوا)، دفتر موسیقی و سرود سازمان صدا و سیما، مرکز هنری رسانه‌ای نهضت و برخی دیگر از نهادها سعی در احیای موسیقی آیینی و مذهبی ما داشته، اما به لحظ فنی قطعاً دربرگیرنده مؤلفه‌های گوناگونی است که از درون آنها می‌توان پی به ارزش‌های والاتر و ارجمند تر موسیقی ردیف دستگاهی ایران برد. حتی اگر بدانیم چنین آثاری شاید مشتمل بر تعداد کمتری از مخاطبانی باشند که در این سال‌ها به شدت ذائقه خود را خواسته یا ناخواسته در حال تغییر می‌بینند.
همان گونه که قبلاً هم اشاره داشتیم باید پذیرفت که تولید، بازسازی و تدوین آثار موسیقایی که ریشه در باورها، آیین‌ها و اعتقاد الهی ما ایرانیان دارد امری لازم و جدی به ویژه در روزگار پربحران فرآیند تولید و عرضه موسیقایی است که می‌بایست با اتکا و دانش هنرمندان پیشگام این عرصه هم در قالب به روز و هم قالب تاریخی‌اش در دسترس مخاطبان و پژوهشگران قرار گیرد. شرایطی که بی تردید لازمه شناخت هویت فرهنگی هریک ما از ایرانی‌هایی است که بدجور خودمان را به شرایط فعلی روزگار بدون توجه به آنچه میراث‌دار آن هستیم، سپردیم و لازم است با شنیدن آثاری که می‌توانند به سهم خود بخشی از شناسه هویتی و اعتقادی ما ایرانیان باشد، رجعتی موسیقایی به این میراث داشته باشیم؛ رجعتی که می‌تواند دربرگیرنده انتقال آرامشی باشد که انسان امروزی از پس اتفاقات، مشکلات و بحران‌های ریز و درشت روزگار خود می تواتند از آن به عنوان پناهگاهی ملهم از آموزه‌های اعتقادی و الهی بهره گیرد.
آلبوم «مناجات خمس عشر» از محصولات مرکز موسیقی حوزه هنری هم یکی دیگر از این پروژه های موسیقایی است که همزمان با ایام ماه مبارک رمضان سال ۱۴۰۱ با آهنگسازی عباس ابوحمزه و ترجمه و دکلمه محمد ابراهیم ضرابیها پیش روی مخاطبان قرار گرفته است.
«توبه‌کاران»، «شکوه‌کنندگان»، «بیمناکان»، «امیدواران»، «شیفتگان»، «سپاسگزاران»، «مطیعان»، «مریدان و مشتاقان»، «محبان»، «توسل جویان»، «نیازمندان»، «عارفان»، «ذاکران و ثناگویان»، «چنگ زنندگان»، «پارسایان» نام قطعاتی هستند که در این آلبوم گنجانده شده‌اند.
حمید اعتمادنیا نوازنده تار و سه تار و تنبور، امیر سیاوش‌پور نوازنده نی، سعید فهیمی نوازنده نی، مجید مظاهری نوازنده کمانچه، عباس ابوحمزه نوازنده پیانو، علی ابوحمزه نوازنده پرکاشن و سازهای ضربی، عباس ابوحمزه اجرای سازهای سمپل، امیر فرشته‌پور- مهدی ابوحمزه و مسعود محدث گروه کُر، مسعود کمالی صدابردار و میکس و مسترینگ، سید مصطفی رضایی مدیر تولید و اجرا، انوشیروان مانی طراح این آلبوم هستند.
اسماعیل منصوری لاریجانی نویسنده و مدرس فلسفه و عرفان اسلامی در یادداشتی پیرامون این اثر موسیقایی نوشته است: دعا زیباترین جلوه پرستش در مقام بندگی است و نیایش نیز نوازش روح و روان آدمی از سوی خدای مهربان است که موجب پالایش جان و تقرب به ساحت جانان می‌شود؛ به ویژه که این نیایش با موسیقی نیز همراه شود. موسیقی عرفانی در ذات خود طیف گسترده‌ای از معانی را دربر دارد. نحوه ارتباط موسیقی عرفانی با نیایش توحیدی، طریق ارتباط انسان با عمق هستی است. این نوع موسیقی، جنبه‌های باطنی انسان و هستی را متجلی می‌سازد و این همان طیفی است که افق معنایی دعا و موسیقی را قابل تلفیق می‌کند. از اینجاست که می‌توان گفت: نیایش و موسیقی علاوه بر اقتضای زندگی و عبودیت، نشان سلامت و منزلت درجات عالیه هر انسانی محسوب می‌شود.
مجموعه‌ای که در پیش رو دارید شامل پانزده دعای حضرت امام سجاد (ع) است که تحت عنوان دعای «خمس عشر» معروف است، هر کدام از این دعاهای پانزده‌گانه بر اساس حالات و درجات گوناگون انسان‌ها بیان شده است. نحوه ارایه ادعیه فوق‌الذکر در قالب هنر و موسیقی به هنرمندی استاد عباس ابوحمزه و به همراه ترجمه روان، سلیس و بیان دلنشین دانشور گرانمایه دکتر محمد ابراهیم ضرابیها مسیر این پرواز روحانی را برای همگان فراهم آورده است. بی شک نیاز جامعه امروز، به خصوص گرایش جوانان به موسیقی و هنر و معنویت، یکی از عوامل ایجاد این اثر شده است.
عباس ابوحمزه آهنگسازی که بخش عمده ای از فعالیت های موسیقایی خود را معطوف به ساخت ملودی براساس ادعیه و مناجات کرده، مدت ها پیش بود که در یک نشست تخصصی درباره ضرورت ساخت موسیقی برای دعا توضیح داد: من به واسطه ۲۸ سال تدریس با قشری سروکار داشتم که اغلب نوجوان بودند و کمتر به سمت مضامین دعا رفته‌اند. من برای محتوای موسیقی دعا را به این دلیل انتخاب کرده‌ام که انسان کامل آن را می‌گوید و تکیه‌گاهی محکم تر از این کلام پیدا نشده است. دعا کامل‌ترین کلام است و من ساخت موسیقی برای دعا را همچون دینی بر گردن خود احساس کردم و فکر کردم باید جهت موسیقی‌ام به سمت معنویت و راه کمال باشد.
وی با اشاره به سختی‌های ساخت موسیقی برای دعاها اظهار کرد: در این کار شما برای کلامی موسیقی می‌سازید که به لحاظ محتوایی کامل است و فرد دیگری این کار را انجام نداده بنابراین اولین نفر هستی و مدلی هم برای آن وجود ندارد و به همین دلیل هم کار بسیار سخت است. به اعتقاد من موسیقی باید در اختیار محتوا و کلام باشد؛ وقتی دست به همچین ساحتی می‌زنیم می‌فهمیم که هنرمند کاشف است و خالق نیست. در مسیر ساخت موسیقی برای دعاها هنرمند متوجه می‌شود که او تنها یک کانال و ایجادکننده ظرفیت است.
لینک کوتاه مطلب : https://comingsoonmusic.ir/?p=71789
