آیین آغاز به‌کار کانون موسیقی نواحی خانه موسیقی ایران با اجرای خنیای اقوام ایرانی شامگاه چهارشنبه (۳۰ مهرماه) با حضور نیکنام حسینی‌پور مشاور وزیر و رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بابک رضایی مدیرکل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، حمیدرضا نوربخش مدیرعامل، حمیدرضا عاطفی معاون اجرایی خانه موسیقی ایران، امیرعباس ستایشگر معاون آفرینش‌های فرهنگی هنری بنیاد رودکی، کیخسرو پورناظری، زیدالله طلوعی، مظفر شفیعی، میلاد کیایی، احمد صدری، محمدعلی مرآتی، صادق چراغی، حمیدرضا اردلان، پیمان بزرگ‌نیا، اردشیر صالح‌پور و جمعی از پژوهشگران و هنرمندان موسیقی با اجرای تیام گودرزی در سالن شهناز خانه هنرمندان ایران برگزار شد.
انتقاد از نگاه کاسب‌کارانه به موسیقی
حمیدرضا نوربخش مدیرعامل خانه موسیقی ایران در این آیین با اشاره به اهمیت جایگاه موسیقی نواحی اظهار کرد: شکل‌گیری کانون موسیقی نواحی رویداد بسیار خجسته‌ای است و آغاز به کار آن را به هنرمندان تبریک می‌گویم.
وی گفت: شکل‌گیری کانون موسیقی نواحی از دیرباز مطرح بوده است، خانه موسیقی ایرانی نهاد صنفی است و وظیفه‌اش فعالیت محتوایی موسیقی نیست و باید به عنوان یک نهاد صنفی خدمت‌رسان اعضایش باشد و به مشکلات آنان رسیدگی کند و باید از حدود ۱۶ هزار عضو خانه موسیقی باید از لحاظ بیمه، مسایل رفاهی و حقوقی حمایت شود.
نوربخش افزود: کمک به ارتقای سطح علمی و هنری اعضا و برگزاری کارگاههای آموزشی و رویدادهای هنری مختلف مانند جشنواره‌های نوازندگی کلاسیک، پیانو و آهنگسازی و نظارت بر موضوعات فنی موسیقی برای ما مهم است.
مدیرعامل خانه موسیقی ایران بیان کرد: این نهاد هیچ وقت با تشکیل کانون موسیقی نواحی مخالف نبوده است اما مساله تفسیر اساسنامه بود، مخالفت اعضای خانه موسیقی با موسیقی ارزشمند نواحی بی‌معناست، همه دل در گرو این نوع موسیقی دارند، هیات مدیره برای شکل‌گیری کانون موسیقی جلساتی را برگزار کرد تا راهکاری پیدا کنیم که این کانون از لحاظ حقوقی مغایرتی با اساسنامه نداشته باشد.
وی اظهار کرد: بنابراین نباید این طور تلقی شود که افرادی در خانه موسیقی مخالف شکل‌گیری کانون موسیقی نواحی بودند، ریشه موسیقی ما، موسیقی نواحی است، در نهایت کانون موسیقی نواحی با جلسات و پیگیری هنرمندان شکل گرفت، از همه افرادی که پای کار ماندند تشکر می‌کنم که عاشقانه پیگیر بودند و امروز با افتخار آغاز به کار کانون موسیقی نواحی را جشن می‌گیریم.
نوربخش گفت: برخی از افراد هستند که برای موسیقی نواحی گریبان می‌درند اما پای عمل جا می‌زنند و فقط سخن می‌گویند، شان موسیقی نواحی را انقدر بالا می‌دانند که مشخص نیست چه می‌خواهند، یا در مواردی با کمیت‌گرایی مخاطبان، موسیقی نواحی را نسبت به سایر گونه‌ها می‌سنجند و آن را تحقیر می‌کنند.
مدیرعامل خانه موسیقی ایران افزود: حوزه موسیقی، حوزه ارزشمندی است و گروه‌های ارزشمندی در این حوزه فعالیت می‌کنند، شان موسیقی نواحی را با یک مراسم کوچک نباید پایین بیاوریم، همه چیز را با پول نسنجیم، باید به حال موسیقی و خودمان بگرییم که نگاه مادی دست از سر ما برنمی‌دارد، همه مشکلات مادی دارند اما من دست کسانی که خالصانه و عاشقانه در این حوزه فداکاری می‌کنند و از جیب هم هزینه می‌کنند، می‌بوسم.
وی بیان کرد: خانه موسیقی، نهاد دولتی نیست که ردیف بودجه داشته باشد، خودمان با افتخار بدون چشمداشت پای این موسیقی، فرهنگ ایستادیم و با افتخار فعالیت خود را ادامه می‌دهیم، نگاه مادی را باید کنار گذاشت. موسیقی نواحی اساساً برای کاسبی و دآمدزایی نیست، هیچ کدام از بخش‌های موسیقی ما برای این کار نیست.
نوربخش افزود: درآمدزایی کار بدی نیست، موسیقیدان باید از طریق هنرش امور معیشتی و زندگیش را بگذراند اما نگاه مادی و اینکه من هیچ وقت قدم از قدم بر ندارم مگر اینکه باید به من مبلغی بپردازند، مایه تاسف است، اگر برای فرهنگ و تاریخم نخواهم قدمی بردارم و همه توجهم به مادیات باشد، آیا نمی‌گویند که هنرمندان تاجر هستند و هنر را وسیله تجارت خود کردند، پشت هر نیتشان یک نگاه کاسب‌کارانه هست و نیت‌های خالصی ندارند؟ مردم این موضوع‌ها را می‌فهمند، جامعه موسیقی هم اینها را می‌فهمند اما برخی متاسفانه با این هنرمندان همکاری می‌کنند، از همه هنرمندانی که بدون چشمداشت در شکل‌گیری کانون موسیقی نواحی نقش داشتند، قدردانی می‌کنم.
مدیرعامل خانه موسیقی ایران بیان کرد: این کانون سایت مرکزی و اختصاصی موسیقی نواحی است، هر کسی که قصد دارد در حوزه موسیقی نواحی اقدامی انجام دهد از جمله برگزاری جشنواره و همایش باید به کانون موسیقی نواحی مراجعه کند و از نگاه مشورتی اعضا بهره‌مند شود. این کانون قائم به هیچ فرد و شخصی نیست همانطوری که خانه موسیقی در اختیار شخصی نیست بلکه متعلق به همه هنرمندان است. تلاش ما این است که بستر لازم را برای فعالیت هنرمندان موسیقی نواحی فراهم کنیم و موانع در این حوزه برداشته شود.
گزارشی از شکل‌گیری کانون موسیقی نواحی
صادق چراغی پژوهشگر موسیقی و عضو هیات مدیره موقت کانون موسیقی نواحی ایران در این آیین ضمن گرامیداشت یاد مرحوم سیاوش احمدی‌نسب نوازنده جوان کمانچه که به تازگی دارفانی را وداع گفت، اظهارداشت: استادان محمدرضا درویشی و علی‌اکبر شکارچی قرار بود در این آیین حضور داشته باشند اما پیام فرستادند و اعلام کردند که امکان حضور ندارند.
وی با ارایه گزارشی از چگونگی شکل‌گیری کانون موسیقی نواحی گفت: ریشه‌های شکل‌گیری این کانون به دهه ۸۰ بازمی‌گردد؛ گروهی از هنرمندان موسیقی اقوام ایرانی با نام‌هایی همچون بانو پروین بهمنی در پی جایگاهی برای موسیقی اقوام بودند تا مشکلات این حوزه را بررسی و پیگیری کنند.
چراغی افزود: در نخستین دوره‌ها تلاش کردند با حمایت نهادهای دولتی همچون وزارت کشور این کار را پیش ببرند اما نتیجه مطلوب حاصل نشد. در سال‌های بعد نیز کوشش‌ها با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه یافت اما باز هم به نتیجه نرسید.
این پژوهشگر موسیقی بیان کرد: حدود یک سال و نیم پیش، پیمان بزرگ‌نیا پیشنهاد داد که کار در سایه خانه موسیقی دنبال شود. با وجود نگاه‌های متفاوت در ابتدا، سرانجام با حمایت مدیران خانه و هم‌سو شدن بسیاری از هنرمندان و دوستداران، تصمیم به تشکیل هیات مدیره مستقل برای کانون گرفته شد تا کار گروهی و سامان‌یافته‌تری انجام شود.
چراغی اظهارداشت: ابتدا بنده، احمد صدری، خانم ثابت‌زاده و پیمان بزرگ‌نیا جلساتی برگزار کردیم و سپس هیاتی تشکیل شد. تلاش‌های هنرمندانی مانند محمدرضا درویشی، حمیدرضا اردلان، ایرج نعیمایی، کیخسرو پورناظری، ژیوار شیخ‌الاسلامی و محسن شریفیان فعالیت دنبال شد و در نهایت هیات اجرایی دیگری نیز تشکیل شد تا مسیر ادامه پیدا کند.
وی، نبود بودجه پایدار برای موسیقی منطقه‌ای را از مشکلات موسیقی نواحی عنوان کرد و گفت: یکی از نکات مهم در این حوزه، ضرورت ایجاد سازوکار هماهنگی بین وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و ارشاد برای گسترش حضور این موسیقی در فضاهای قابل دسترسِ عمومی و در قالب پروژه‌های مشترک است.
عضو هیات مدیره موقت کانون موسیقی نواحی ایران، بهره‌مندی از نیروهای مشورتی برای جشنواره‌ها و مدیریت مشارکتی با پشتیبانی نهادهای دولتی و فرهنگی، حضور استادان پیشکسوت و اشتراک تجربه آنان برای حفظ زبان، نواها و نغمات اقوام ایران، تقویت جایگاه فکری و عملی این موسیقی برای انتقال این میراث گران‌بها به نسل‌های آینده از رویکردهای کانون است.
جوهر موسیقی ایران، موسیقی نواحی است
حمیدرضا اردلان پژوهشگر موسیقی و نمایش، آهنگساز و استاد دانشگاه نیز در این آیین اظهارداشت: سخت‌ترین کار دنیا فهماندن چیزی به کسی است که منفعتش در نفهمیدن است، این ویژگی این دوره است.
وی گفت: خانه موسیقی ساختاری دارد که با ساختار دفتر موسیقی متفاوت است و براین اساس کارکردها و انتظارات از این نهادها متفاوت است، جوهر موسیقی ایران، موسیقی نواحی و مقامی است، آغاز به کار کانون موسیقی نواحی اقدامی قابل توجه در تاریخ موسیقی ایران است و نتیجه سال‌ها پژوهش هنرمندان و پژوهشگران را در این کانون می‌توان مشاهده کرد.
همچنین در این آیین از صبح‌نسا دهقان (بانو گوهر) خواننده مازندرانی، سیدمحمد موسوی مدیر موسسه فرهنگی هنری ماهور به پاس فعالیت در حوزه نشر آثار موسیقی نواحی تجلیل شد.
اجرای موسیقی اقوام؛ کردی؛ گروه موسیقی بانوان «ژیوار» به سرپرستی ژیوار شیخ‌الاسلامی، مازندرانی؛ محمدابراهیم عالمی خواننده و رضا دیوسالار نوازنده دوتار، لری؛ احسان عبدی‌پور نوازنده سُرنا، بابک پیمانی نوازنده تنبک، خراسانی؛ محسن کریمی نوازنده دوتار و خواننده شرق و جنوب خراسان و جنوبی؛ خیام‌خوانی گروه موسیقی بوشهری «آوای موج» از دیگر بخش‌های این آیین بود.
هیات‌مدیره خانه موسیقی ایران اردیبهشت سال ۱۴۰۳ بعد از چندین جلسه بحث و بررسی در مورد چگونگی تاسیس کانون موسیقی نواحی به تشکیل این کانون رای داد و مدیرعامل خانه موسیقی ایران، پیمان بزرگ‌نیا پژوهشگر و هنرمند موسیقی نواحی ایران و عضو کانون پژوهشگران خانه موسیقی را به عنوان مسئول هماهنگی تاسیس کانون موسیقی نواحی این خانه معرفی کرد.
پس از چند ماه مذاکره و تشکیل جلسات متعدد با پژوهشگران و هنرمندان صاحب‌نام، از سوی شورای سیاست‌گذاری خانه موسیقی ایران ۹ هنرمند؛ محمدرضا درویشی، احمد صدری، کیخسرو پورناظری، حمیدرضا اردلان، ایرج نعیمایی، ژیوار شیخ‌الاسلامی، صادق چراغی، پیمان بزرگ‌نیا و محسن شریفیان به عنوان هیات مدیره موقت کانون موسیقی نواحی ایران تا زمان برگزاری مجمع عمومی معرفی شدند.
این هیات مدیره موقت، ۴۵ هنرمند موسیقی از سراسر کشور را به عنوان نماینده شورای اجرایی کانون موسیقی نواحی منصوب کردند که اسامی آنان با ذکر نواحی و مناطق بدین شرح است؛ مجید تکه و موسی جرجانی (ترکمن)، محمد عالمی و رضا دیوسالار (مازندران)، سیداحمد حسینی و محمدرضا برزگر (کتول و استرآباد)، صفرعلی رمضانی، ناصر وحدتی و محمود فرضی‌نژاد (گیل و دیلم)، آرمین فریدی (تالش)، غفور محمدزاده، عزیز تنها و محسن کریمی (خراسان جنوبی و رضوی)، مرتضی گودرزی، کلیم‌الله توحدی، حسین ولی‌نژاد و ایوب سعیدی (خراسان شمالی)، محمد باجلاوند، فرج علیپور و مهران غضنفری (لرستان).
همچنین کورش اسدپور و مسلم شریفی (بختیاری)، سعید اسلامی‌نژاد (کهگلویه و بویر احمد و ممسنی)، سعید جعفرزاده (فارس)، فواد توحیدی (کرمان)، قادر آتشگر (سیستان)، اسحاق بلوچ نصب و فاروق رحمانی (بلوچستان)، باسم حمادی (اعراب خوزستان)، صلاح خضری (کردستان)، محمدرضا دارابی و سیدتیمور محرابی (کرمانشاه)، مرتضی کریمی و رومینا تنی (هرمزگان)، ایمران حیدری، التفات داودی، سونار نجاری، ولی قاسمی، رضا حسینی، احد ملکی، وحید بقانام و وحید اسداللهی (آذربایجان)، دامون شش‌بلوکی و ابراهیم کهن‌دل‌پور (قشقایی)، حسین علی‌حسینی (شاهسون) به عنوان نماینده شورای اجرایی کانون موسیقی نواحی معرفی شدند.
کانون موسیقی نواحی با هدف پاسداشت، ترویج و حمایت از میراث غنی موسیقی اقوام ایرانی آغاز به کار کرد و تلاش دارد بستری برای معرفی، پژوهش و حمایت از هنرمندان این حوزه فراهم کند. بیش از ۷۰ هزار هنرمند موسیقی نواحی در کشور فعالیت می‌کنند.
اکنون کانون‌های سازندگان ساز، نوازندگان سنتی، خوانندگان سنتی، خوانندگان کلاسیک، صدابرداران، پژوهشگران، مدرسان، نوازندگان کلاسیک، آهنگسازان و ناشران موسیقی زیرمجموعه خانه موسیقی فعالیت می‌کنند.
