خاطره‌بازی با آلبوم «ایران من» همایون شجریان
به گزارش کامینگ سون موزیک: آلبوم «ایران من» یکی از بهترین آثار همایون شجریان است که حاصل همکاری با سهراب پورناظری می‌باشد. نتیجه همکاری رسمی این دو هنرمند شهیر، تولید یکی از خاطره انگیزترین آلبوم‌های موسیقی ایرانی را رقم زد.
آلبوم «ایران من» که بخش عمده‌ای از آن پیش از انتشار قانونی، از طریق کانال‌های تلگرامی و سایت‌های غیرمجاز دانلود موزیک، لو رفته بود سال گذشته-۱۳۹۷-رسما در دسترس عموم قرار گرفت. «ایران من» از جهات گوناگونی تفاوت‌های زیادی با آثار پیشین همایون شجریان و سهراب پورناظری دارد. می‌توان این آلبوم را دومین اثر مشترک این دو هنرمند در چارچوب یک آلبوم به شمار آورد، چراکه آثار پیشین آن‌ها مانند؛ «رگ خواب» و «آرایش غلیظ» به‌عنوان موسیقی فیلم دسته‌بندی می‌شوند. در واقع به جز یکی دو تک‌آهنگ و آوازهای منفرد، اثری در قالب آلبوم و یا همکاری در پروژه فراگیر هنری انجام نشده بود. هر چند «خداوندان اسرار» به‌عنوان اولین مجموعه مشترک این دو هنرمند، از قالبی نسبتا شبیه به آلبوم برخوردار بود و به احتساب این اثر می‌توان گفت آلبوم مورد بحث ما حاصل دومین دوره از همکاری رسمی و جدی همایون شجریان و سهراب پورناظری با یکدیگر است که همراه با حاشیه های بسیاری نیز بوده است.
در حاشیه کنسرت-نمایش «سی» بود که شجریان و پورناظری تصمیم به ساخت یک آلبوم موسیقی گرفتند و با الهام از فاکتورهای مهمی چون میهن، ایران و ملت در آن دوره، نشان دادند که تحلیل‌شان از اوضاع اجتماعی کشور بسیار دقیق و هوشمندانه است. هرچند همایون هر از گاهی انتخاب‌هایی نه چندان درست و نه چندان هم‌خوان با شرایط جامعه ایران گرفته است و همچنین پورناظری نیز عموما با تصمیم‌هایی رادیکال و جنجالی مخاطبان را به تعجب واداشته است اما بر سر تولید این آلبوم (ایران من) بود که هر دو این هنرمندها به یک نوعی از اجماع هوشمندانه تحلیلی، از وضعیت روحی و التهابات ملی ایران دست یافتند. اما مشکلی که در پروسه ساخت آن بوجود آمد تاخیر در انتشار اثر بود که باعث شد انتظارات مخاطبان بسیار بالاتر از حدمعمول برود و هواداران را برای شنیدن اثر تشنه تر کند. هرچند نمی‌توان چندان هم نام مشکل را بر این مساله نهاد چرا که همین امر باعث شد عنصر دستپاچگی در مسیر تولید از میان برداشته شود و شاید عدو سبب خیر شد تا ولع شنیداری بیشتری در جامعه برای این آلبوم پرحاشیه موسیقی ایجاد شود.
«ایران من» با مقدمه‌ای تقریبا طولانی شروع می‌شود، مقدمه‌ای که در موردش در بروشور آلبوم چنین ذکر نوشته شده؛ “تجربه‌ای از همراهی آواز ردیف دستگاهی و آواز کلاسیک”.
اما فارغ از طولانی بودن مقدمه آلبوم، با پیش‌درآمدی بسیار دلنشین و جذاب مواجه هستیم که حاصل تجمیع موسیقی ملل مختلف منطقه است. این مقدمه بسیار به موقع به تصنیف وصل می‌شود و ریتم ترکیبی آن در کنار آواز همایون، این قطعه را بسیار دلچسب و حتی می‌توان گفت فرازمینی کرده است. باید گفت تصنیف «قلاب» با ترکیب بندی کاملا مناسب ارکستر، بخشی بسیار شنیدنی از این مجموعه از آب درآمده است.
اما پس از قطعه قلاب به «من کجا، باران کجا» می‌رسیم که طبق گفته پورناظری؛ بر اساس مناجات خوانی استاد کریم‌خانی نوشته و تولید شده است.
سپس تصنیف «خوب شد» را با ریتم و تنظیم متفاوتی می‌شنویم که ساختمان اصلی آن با کلام اهورا ایمان به خوبی هم‌خوانی دارد و می‌توان گفت جزو آن دسته آهنگ‌هایی است که سال‌ها بعد نیز ایرانیان زمزمه‌اش خواهند کرد.
قطعه «اسفند» با اتمسفری آمیخته از فضای موزیک ترکی و ایرانی ساخته شده است که به قول پورناظری؛ سعی شده تصویری باشد از آخرین ماه سال و پیچیدن بوی نوروز در دامنه کوه‌های زاگرس.
پس از اسفند نوبت به تصنیف «ابر بهار» می‌رسد که ناگهان با ریتمی متفاوت از آن‌چه تاکنون شنیده‌اید روبرو خواهید شد و اگر از خیل عظیم متولدین دهه های ۵۰ و ۶۰ باشید قطعا ملودی‌های مرسوم در آن سال‌های دهه ۶۰ را به خاطر می‌آورید. برای جوان‌ترها نیز این تنظیم کمی غریب است اما پس از چند پیچ و تاب، با آن ارتباط خوبی برقرار می‌کنند. به دلیل همین قرابت تاریخی است که سازندگان اثر، این قطعه را به استادان؛ پرویز مشکاتیان و محمدرضا شجریان تقدیم کرده‌اند. هرچند نباید از نقش بزرگانی چون حسین علیزاده و محمدرضا لطفی نیز در ساخته‌های آن سال‌ها غافل شد اما تصمیم همایون و پورناظری این بوده که فقط نام شجریان و مشکاتیان در کنار این ملودی خانقاهی که باب میل جوانان دهه ۶۰بود آورده شود.
«مرگ اسفندیار» با مقدمه‌ای خراسانی و کوتاه که ناگهان تمام می‌شودبه تصنیف اصلی می‌رسیم، تصنیفی که فوق‌العاده زیبا است و به بهترین نحو ساخته و پرداخته شده اما کماکان آواز همایون یک و سر گردن از تنظیم فراتر می‌ایستد. لازم به ذکر است که این ویژگی را در تمام قطعات این آلبوم به وضوح حس می‌کنید.
و اما تصنیفی باشکوه برای پایانی باشکوه؛ «ایران من»! این قطعه که در کنسرت “سی” هم احساسات ملی‌گرایانه و غیرت ملی ایرانیان را تحریک می‌کرد، این‌بار با سطح بالاتری از تنظیم قبلی و البته آواز بی نقص همایون عرضه شده است.
در یک کلام می‌توان گفت «ایران من» اثری بسیار جا افتاده و پخته از دو هنرمند جوان است که دوران شیدایی جوانی را کم‌کم پشت سر می‌گذارند و اندک اندک در آستانه ورود به دنیای میانسالی و سنجیدگی تحلیل و نگرش اجتماعی و متعاقبا هنری هستند. به بیان دیگر «ایران من» بهترین و باکیفیت ترین اثر مشترک همایون شجریان و سهراب پورناظری است که تاکنون در اختیار مخاطبان قرار گرفته است. شاید با شنیدن دوباره و دوباره این آلبومِ کم‌نقص بتوانیم اندکی از ملال ناشی از “افسانه چشمهایت” هست را به فراموشی بسپاریم! اثری که پس از وقفه‌ای ۵ساله، همچنان با دستپاچگی و ناپختگی همراه بود. شاید بتوان گفت افسانه چشمهایت، یادگاری بود از دوران شیدایی شجریان!
لینک کوتاه مطلب : https://comingsoonmusic.ir/?p=6090
