درگذشتگان ۲۸ دی سینما ، تئاتر و موسیقی؛ امیر همایون خرم

به گزارش کامینگ سون موزیک: امیر همایون خرم (زادهٔ ۹ تیر ۱۳۰۹ بوشهر – درگذشتهٔ ۲۸ دی ۱۳۹۱ تهران)، نوازندهٔ ویولن ، موسیقی‌دان و آهنگساز موسیقی اهل ایران بود. او یکی از اعضای شورای عالی خانه موسیقی ایران بود.

زندگی‌نامه

از آنجا که مادرش از شیفتگان موسیقی اصیل ایرانی بود و از میان مقام‌های موسیقی ایرانی، به دستگاه همایون علاقه‌ای وافر داشت، نام همایون را برای فرزند خود برگزید. خرم در سن ۱۰–۱۱ سالگی به مکتب ابوالحسن صبا راه‌یافت و چند سال بعد به عنوان نوازندهٔ ۱۴ ساله، در رادیو به تنهایی به اجرا پرداخت. بعدها، در بسیاری از برنامه‌های موسیقی رادیو، به ویژه در برنامه گلها، به عنوان آهنگساز، تکنواز ویولن، و رهبر ارکستر آثاری ارزشمند آفرید.

موسیقی همایون خرم

وی هارمونی را با فریدون فرزانه و با شیوه «سارلی» فراگرفته و در سازبندی از کورساکف متأثر بود. دشوار می‌شود ایرانی‌ای را یافت که نتواند ترانه «امشب در سر شوری دارم» را زمزمه کند. خرم با خوانندگان دوران دو دهه طلایی موسیقی ایران همکاری داشته‌است. حسین قوامی، ایزدبانو، مرضیه، گلوریا روحانی، دلکش، شجریان، گلپا و ایرج از آن جمله‌اند. از طرف دیگر باید گفت پروین نوری‌وند تا چندین سال خواننده انحصاری آثار خرم محسوب می‌شد. با آن که برخی از کارهای خرم با صدای خوانندگان دیگر بازخوانی شده‌است، مشکل می‌توان گفت که درخشش و ظرافت بازخوانی‌ها به پای اجراهای گذشته می‌رسد.

وی همچنین تحصیلات دانشگاهی خود را در دانشگاه علم و صنعت ایران در رشته مهندسی برق ادامه داد. در جلد سوم کتاب موسیقی‌دان ایرانی نوشته پژمان اکبرزاده آمده‌است: «پس از وقوع انقلاب اسلامی در ایران، فعالیت‌های اجرایی همایون خرم دچار وقفه‌ای چندین ساله شد. اوقات او از آن پس، بیشتر صرف تدریس خصوصی ویلن و فعالیت‌های پژوهشی دربارهٔ موسیقی ایرانی شد.»

از کارهای دیگر او می‌توان سخن‌رانی‌های زیر را نام برد:

• موسیقی ایرانی در مراکز هنری و فرهنگی اروپا و آمریکا مانند UCLA
• ابوالحسن صبا و موسیقی ایرانی در دانشگاه گیلان و دانشگاه پزشکی شیراز
• ابوالحسن صبا در انجمن موسیقی فارس
• مقامات موسیقی ایرانی در دانشگاه علامه طباطبایی
• علی‌نقی وزیری در فرهنگسرای ارسباران
• مشخصات موسیقی ایرانی در دانشگاه صنعتی اصفهان
• سخنرانی‌های متعدد دیگر در تالار رودکی تهران به مناسبت‌های گوناگون.

سمت‌ها

• آهنگ‌ساز در برنامه‌های موسیقی ایرانی و برنامه گلها
• استاد دانشکده موسیقی ملی
• دارای درجه ۱ هنری معادل مدرک دکترا از شورای ارزشیابی هنرمندان ایران
• رهبری ارکستر سازهای ملی
• عضویت در شورای عالی موسیقی رادیو

آثار

از جمله آثار همایون خرم که به شهرت رسیده‌است، می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

کتاب‌ها

1. غوغای ستارگان (خاطرات هنری مهندس همایون خرم) انتشارات بدرقه جاویدان ۱۳۸۹ این کتاب توسط علی وکیلی که از شاگردان خرم بوده، ابتدا به صورت شفاهی روی نوار تهیه و سپس نوشته و ویرایش شده‌است.
2. ردیف اول چپ کوک (نوای مهر)؛ شامل آوازها، چهارمضراب‌ها (به اهتمام بابک شهرکی)
3. ردیف دوم راست کوک؛ شامل تعدادی از پیش‌درآمدها، چهارمضراب‌ها و رِنگ‌ها که به کوشش محمد رضا ترابیان تهیه و چاپ شد.
4. چهار مقام ردیف‌ها و چهارمضراب‌های مهندس همایون خرم در ماهور، چهارگاه، همایون و اصفهان (به همراه سی دی صوتی)، که توسط محسن کاظمیان از شاگردان خرم گردآوری و نگارش شده‌است. (در این کتاب مباحث جدیدی توسط نویسنده در حوزه ویولون ایرانی در این کتاب وارد شده‌است، از جمله آکسان‌های دست چپ، دوبل نت‌های موسیقی ایرانی و نیز تعیین مترونوم برای ردیف‌ها)

درگذشت

همایون خرم که در سال‌های پایانی زندگی به بیماری سرطان روده دچار شده بود و تحت شیمی‌درمانی قرار داشت، در سن ۸۲ سالگی در روز پنجشنبه ۲۸ دی ۱۳۹۱ در بیمارستان دی تهران درگذشت. پیکر او، یکشنبه ۱ بهمن از روبروی تالار وحدت با حضور اهالی موسیقی و دوستداران وی به سمت قطعه هنرمندان بهشت زهرا تشییع شد.

رعایت حقوق مولف

رضا خرم (فرزند همایون خرم) نامه ای اعتراضی را از سوی خبرگزاری‌ها مبنی بر عدم رعایت حقوق آثار همایون خرم منتشر کرد که او و خانواده‌اش به روند سرقت‌های آثار پدرش توسط برخی از اهالی موسیقی اعتراض کرده‌اند. در این نامه آمده‌است:

«دوستان عزیز هر اثر موسیقی سازنده و صاحب دارد، مولفی دارد که حقوق ناشی از آن متوجه ایشان و یا وارثانش هست. اگر این موسیقی آمیخته با کلام باشد دو نفر صاحب این اثر مشترک هستند، آهنگساز و ترانه سرا.»