بیژن کامکار هنرمندی که نگاه به دف را دگرگون کرد
به گزارش کامینگ سون موزیک: اگر امروز در گروه‌های موسیقی دف نوازانی را می‌بینید که در کنار دیگر سازها به خوبی به ارکستر رنگی دیگر می‌بخشند بی‌شک آنان مدیون هنرمندی اصیل یعنی بیژن کامکار هستند.
بیژن کامکار هنرمندی است که بخش بزرگی از زندگی خود را صرف بازیابی و تعریف هویتی جدید برای ساز دف کرد تا با حضور خود در گروه‌های موسیقی باعث شود نگاه‌هایی متداول راجع به این ساز به یکباره دگرگون شود. خانواده کرد تبار کامکارها نقش بسزایی در ارتقای موسیقی ایران داشته و دارند. خانواده‌ای که با فراگیری موسیقی نزد پدرشان یعنی حسن کامکار جریان‌های جدیدی در موسیقی ایرانی رقم زدند. بیژن در فعالیت هنری را در ابتدا با تنبک و آواز شروع کرد. بعدها با انتخاب ساز تار وارد دانشکده هنرهای زیبا تهران شد و به تحصیل موسیقی پرداخت. کامکار از فرهنگی غنی از نظر موسیقی به ویژه موسیقی عارفانه و خانقاهی آمده است؛ فرهنگی که موسیقی جز لاینفک آن است. امروزه اگر به مناطق کرد نشین ایران و سنندج سفری داشته باشید خیلی زود به اهمیت موسیقی و ساز دف پی خواهید برد. بیژن کامکار هنرمندی است که دف را با آن صدایی که همه گمان می‌کردند صدایی خشن و یاغی است، از گوشه خانقاه به ارکسترهای موسیقی راهی کرد.
اوایل زندگانی و تجربه انواع موسیقی
بیژن کامکار به سال ۱۳۲۸ در سنندج شهر آواهای پرشور به دنیا آمد، کودکی او مانند دیگر برادرانش در محیطی آکنده از موسیقی طی شد. بیژن هم در خانه و هم خارج خانه بواسطه مراسم متداول خانقاهی و موسیقی شورانگیز کردی با موسیقی دمخور بود. در واقع او با چندین فرهنگ موسیقایی یعنی موسیقی کردی، موسیقی خانقاهی، موسیقی دستگاهی و حتی موسیقی کلاسیک خو گرفت.
آشنایی بیژن با موسیقی به ساز تنبک بر می‌گردد، سازی اعجاب‌انگیز که دریچه برخورد او با دنیای ریتم را به رویش گشود. خوش اقبالی بیژن تنها به این محدود نمی‌شد. او مجال این را داشت که در کنار برادران و پدر خود تجربه هم‌نوازی و حتی گروه نوازی را داشته باشد و با دیگر سازها به خوبی آشنا شود. شاید نوای نرم و دلنشین دف او در گروه‌های مختلف موسیقی که بعدها با آن به همکاری پرداخت نتیجه کسب تجارب مختلف در این زمینه باشد. بعدها او با تار و رباب آشنا شد و بواسطه صدای خوشش به صورت حرفه‌ای آواز را به ویژه با لحن زیبای کردی دنبال کرد.
اما ساز دف به نوعی همدم همیشگی او و بسیاری از موسیقی‌دانان کرد تبار است. سازی که بواسطه صدای پر صلابت و طنین افکنش شاید کمتر کسی بتواند از آن نوایی نرم و گوش‌نواز را دربیاورد. به همین دلیل بود که حضور دف در بین گروه‌های موسیقی رایج نبود. در واقع امروز هم اگر شخصی به فنون سونوریته دف نوازی مسلط نباشد صدای پرنهیب آن در گروه ممکن است شکایت مخاطبان و دیگر نوازندگان را در پی داشته باشد. به هر حال کامکار در دنیای سرشار از ریتم، ملودی، شعر و آواز رشد کرد. محیطی که ویژگی‌های خاص هنری خود را در دف نوازی از آن به ارث برده است.
آشنایی با محمد رضا لطفی
نقطه عطف زندگی بیژن کامکار آشنایی او با محمدرضا لطفی استاد بزرگ موسیقی ایرانی است. استادی که خود چشمه جوشان احساسات ناب و خالص هنری بود. لطفی کمک شایانی به کامکار جهت پیاده کردن ایده‌های او و آوردن دف جز سازهای گروه‌های موسیقی داشت. آشنایی کامکارها با لطفی رابطه عمیقی را بین آنها به وجود آورد که همین صمیمیت باعث خلق آثاری بی نظیر در موسیقی ایرانی شد.
در میان اما رابطه بیژن با لطفی رابطه‌ای دوستانه و استاد-شاگردی بود. در واقع اندوخته‌های لطفی در تارنوازی کمک زیادی به ارتقای سطح نوازندگی تار در بیژن کامکار داشت. ماجرای ورود دف به اجراهای عمومی به کنسرتی از گروه شیدا باز می‌گردد. تا پیش از بعید نیست که این ایده به ذهن هنرمندی نیامده باشد، ولی بدون شک استفاده از این ساز به شکلی که مناسب برای اجراهای گروهی باشد تبحری است که در پنچه‌های بیژن کامکار نهفته است. این موضوع با استقبال زیادی از جانب مردم مواجه شد و به مرور استفاده از دف در گروه‌های موسیقی به شیوه‌ی خاص نوازندگی بیژن کامکار به امری متداول تبدیل شد. مناسب نوازی، رعایت نوانس‌ها، سادگی در نوازندگی، شفافیت اجرای حرکات مختلف، استفاده مناسب از تمامی امکانات دف، پرهیز از نمایش با ساز و شلوغ کاری و استفاده از اکول استاندارد از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های دف نوازی منحصر به فرد بیژن کامکار است.
این هنرمند برجسته نه تنها در دف نوازی بلکه در نوازندگی رباب و خوانندگی مهارت فراوانی دارد و با این عناوین با هنرمندان و گروه‌های بسیاری از جمله گروه عارف و شیدا، گروه کامکارها، محمدرضا شجریان، شهرام ناظری، حسین علیزاده، داریوش طلایی، کیهان کلهر، علی اکبر مرادی و حمید متبسم همکاری داشته است.
لینک کوتاه مطلب : https://comingsoonmusic.ir/?p=29479
