تصور کنید در همین پاییزی که هنوز باران نباریده می‌خواهید در خیابان‌های تهران قدم بردارید، کجا بهتر از خیابان ولیعصر؟، کجا بهتر از پارک وی تا تجریش؟، همان جا که برگ‌های درختان چنارش می‌ریزد روی زمین و خش خش برگ‌هایش در گوشتان این صدا را تکرار می‌کند که «پاییز سرد زرد/ با سبز و سرخ باغ چه گویم چه‌ها نکرد»، تصور کنید باران هم ببارد؛ پاییز است و باران‌هایش و اگر این صدا که تکرار شود؛ «آسمانش را گرفته تنگ در آغوش/ ابر با آن پوستین سردِ نمناکش/ باغ بی‌برگی/ روز و شب تنهاست/ با سکوت پاکِ غمناکش».
پاییز گاهی اوقات همراه با موسیقی‌هایش زیباست نه گاهی بلکه همیشه با موسیقی‌هایش زیباست، می‌توان بعضی‌ها را حتی با چشم دید اگرچه موسیقی شنیدنی است، به مناسبت فصل پاییز بعضی از آثار موسیقایی خوانندگان موسیقی پیشکسوت را مرور می‌کنیم.
«پاییز» و «پادشاه فصل‌ها» علیرضا افتخاری
علیرضا افتخاری خواننده پیشکسوت موسیقی سنتی و پاپ علاوه بر قطعات مختلف با حال و هوای فصل پاییز، آلبوم‌هایی را با این مضمون منتشر کرده، وی سال ۱۳۷۸ آلبوم «پاییز» را با آهنگسازی مهرداد پازوکی، دکلمه ژیلا صادقیان و نظارت زنده‌یاد فریدون شهبازیان منتشر کرد.
این آلبوم شامل هشت قطعه؛ «روز و شب»، «شهر تنهایی»، «دلی در آتش»، «دل افروز تر از صبح»، «کجایی»، «عشق و جنون»، «باده شبانه» و «پاییز» در سبک پاپ است که اشعار آنها از آثار سهیل محمودی، هوشنگ ابتهاج (ه.ا.سایه)، فریدون مشیری، مولانا و محمدعلی چاوشی بهره گرفته شده است.
نوازندگان؛ ارسلان کامکار، همایون رحیمیان، رضا عالمی، رسول بهبهانی، ابراهیم لطفی (ویولن)، کریم قربانی (ویولنسل)، علیرضا خورشیدفر(کنترباس)، کامبیز گنجه‌ای، کوشان یغمائی (تنبک)، ناصر رحیمی (فلوت)، فرشید حفظی‌فرد (ابوا)، هوشنگ گنج‌بر(کلارینت)، مجید اخشابی، امید سیاره (سنتور) و محمد شهرام اعتمادی (تار و تارباس)، ایرج فهیمی و منوچهر ریاحی (صدابرداران) از دیگر عوامل اجرایی این اثر هستند.
بخشی از متن قطعه «پاییز» بدین شرح است: «پاییز سرد زرد/ با سبز و سرخ باغ چه گویم چه ها نکرد/ با یک لهیب شعله برافروخت در چنار/ با یک نهیب رنگ ربود از رخ چمن/ گیسوی بید را/ کند و به خاک ریخت/ یاقوت ناربن را/ بر سنگ زد گریخت/ پیچید تازیانه بر اندام نارون»
برای شنیدن قطعه «پاییز» می‌توانید اینجا مراجعه کنید.
همچنین افتخاری آذرماه سال ۱۳۹۳ آلبوم «پادشاه فصل‌ها» را با آهنگسازی حسین پرنیا منتشر کرد، این آلبوم شامل ۱۲ قطعه؛ «بی‌تو بودن»، «سلو سنتور بی بی جون»، «بی بی جون»، «پاییز»، «دوره گرد»، «کنج تنهایی»، «سلو سنتور ماهور»، «قاصد تلخ»، «ری را»، «نفرین به سفر»، «پیوند عمر»، «رها» در سبک کلاسیک ایرانی است که اشعار آن از آثار محمد سلمانی، احمد شاملو، مهدی اخوان ثالث، علیرضا اخلاقی، حسین پرنیا، نیما یوشیج و حافظ شیرازی است.
اعضای گروه «همایون» (پرنیا)؛ علیرضا خورشیدفر(کنترباس)، کریم قربانی (ویولنسل)، ارسلان کامکار (ویولن-بربط)، ناصر رحیمی (فلوت)، فرشید حفظی‌فرد (ابوا)، سینا جهان آبادی (ویولن- آلتو)، همایون پشت‌دار (کمانچه)، صائب کاکاوند (تار- بم‌تار)، پژمان پرنیا (تمبک)، حسین پرنیا (سنتور) و رضا مهینی (دف)، مجید فلاح‌پور، مهدی سالک اردستانی صدابرداران، مهدی سالک اردستانی میکس، کامران کوهستانی مدیر هنری گروه، سحر بنیادی طراح گرافیک و مهدی بشکوفه مدیر اجرایی و صدرالدین حسین‌خانی تهیه‌کننده از دیگر عوامل اجرایی این اثر هستند.
بخشی از متن قطعه «پاییز» با شعر اخوان ثالث بدین شرح است: «آسمانش را گرفته تنگ در آغوش/ ابر با آن پوستین سردِ نمناکش/ باغ بی‌برگی،/روز و شب تنهاست،/با سکوت پاک غمناکش/ سازِ او باران، سرودش باد. جامه‌اش شولای عریانی است/ ور جز اینش جامه‌ای باید/بافته بس شعله‌ی زر تار پودش باد»
برای شنیدن قطعه «پاییز» از آلبوم «پادشاه فصل‌ها» می‌توانید اینجا مراجعه کنید.
«حریق خزان» علیرضا قربانی
علیرضا قربانی خواننده موسیقی سنتی که این روزها تورکنسرت‌های «ایرانم» را در بعضی از شهرهای کشور و خارج از کشور برگزار می‌کند، سال ۱۳۸۸ آلبوم «رسوای زمانه» را با آثاری از زنده‌یاد همایون خرم را بر روی اشعاری از بهادر یگانه، تورج نگهبان، حافظ و مولوی منتشر کرد، در این آلبوم قطعه «از من بگذر» (غمگین چو پاییزم از من بگذر/ شعری غم انگیزم از من بگذر/ سر تا به پا عشقم دردم سوزم/ بگذشته در آتش همچون روزم» حال و هوای پاییزی دارد.
«راز دل»، «فراق»، «قند پارسی»، «آواز ماهور»، «رسوای زمانه»، «بداهه‌نوازی ویولن مخالف سه‌گاه» از دیگر قطعه‌های این آلبوم است. برای شنیدن قطعه «از من بگذر» می‌توانید اینجا مراجعه کنید.
همچنین قربانی، آلبوم موسیقی «حریق خزان» را سال ۱۳۹۱ با اشعاری از فریدون مشیری، هوشنگ ابتهاج، سهراب سپهری و آهنگسازی مهیار علیزاده در گونه موسیقی دستگاهی ایرانی منتشر کرد. این آلبوم پس از انتشار جزو پرفروش‌ترین آلبوم‌های سال ۱۳۹۱ قرار گرفت.
«حریق خزان»، «ارغوان»، «بی‌قرار»، «دلی در آتش»، «آخرین جرعه این جام»، «خاطرات» و «زندگی رنگ» از قطعه‌های این آلبوم است که در نخستین جشنواره موسیقی ما، برنده عنوان بهترین آلبوم موسیقی سنتی و اصیل شد.
نوازندگان؛ بهتاش ابوالقاسم (ابوا)، سهیل پیغمبری و سحر ابراهیمی (کلارینت)، امیرحسین محمدیان (فاکوت)، حمید قنبری (تنبک)، بهنام ابوالقاسم (پیانو)، نوید مصطفی‌پور (کمانچه)، سامان صمیمی و محمدرضا کریمی (ویولن)، مونا ربیعی و کریم قربانی (ویولنسل)، رضا فرهادی (کنترباس)، شیرین فاطمی، ملودی پازوکی، لیلا ظهیرالدینی، عماد عمار (همخوان) از هنرمندان آلبوم «حریق خزان» هستند.
این آلبوم اثری ملودی‌محور و ارکسترال است و فرم آنسامبل سازهای ایرانی نیست و بیشتر غربی و ارکستر زهی است. «حریق خزان» که اشعار آن سروده شعرای بزرگ معاصر است، از آثار متفاوت قربانی است.
هفت قطعه این آلبوم با صدابرداری رضا فرهادی، سهیل پیغمبری و پیمان حاتمی ضبط شده‌اند. سکوانس سازهای الکترونیک این اثر برعهده پیمان حاتمی و میکس مسترینگ آن با رضا فرهادی بوده و بهنام ابوالقاسم و مهیار علیزاده ناظران ضبط این آلبوم بودند.
منتقدان درباره اشعار این آلبوم گفته‌اند که انتخاب‌ها اغلب هوشمندانه و بیان روایی آنها در جذب مخاطب تأثیرگذار بوده است. قطعه‌های «حریق خزان»، «آخرین جرعه جام» و «ارغوان» به دلیل داشتن شعرهایی که در ذهن مردم پیشینه خاص خود را دارند، با استقبال بیشتری مواجه شده‌اند.
بخشی از متن قطعه «حریق خزان» بدین شرح است:«حریق خزان بود /همه برگ‌ها آتش سرخ/ درختان همه دود پیچان به تاراج باد/ من از جنگل شعله‌ها می‌گذشتم/ غبار غروب به روی درختان فرومی‌نشست/ و باد غریب عبوس از بر شاخه‌ها می‌گذشت/ و سر در پی برگ‌ها می‌گذاشت»
برای شنیدن قطعه «حریق خزان» می‌توانید اینجا مراجعه کنید.
«رگ خواب» همایون شجریان
آلبوم موسیقی «رگ خواب» به آهنگسازی سهراب پورناظری و خوانندگی همایون شجریان سال ۱۳۹۵ منتشر شده است، این آلبوم علاوه بر موسیقی متن فیلم «رگ خواب»، شامل قطعه‌های باکلام «آهای خبردار»، «رها کن»، «گریه می‌آید مرا» و «ابر می‌بارد» با اشعاری از امیر خسرو دهلوی، حسین منزوی و مولاناست. این اثر توسط ارکستر موسیقی فیلم SIF بلغارستان اجرا شده و تهمورس پورناظری، هوشیار خیام و شِین کاراسکو به عنوان تک‌نواز در آن حضور دارند
حمید نعمت الله کارگردان فیلم «رگ خواب» گویندگی متن این اثر را برعهده داشته است. همچنین دیوید گارنر آهنگساز آمریکایی، بردیا کیارس آهنگساز و رهبر ارکستر و آرین کشیشی آهنگساز و نوازنده بیس به عنوان تنظیم‌کننده در آن ایفای نقش کرده‌اند.
تهمورس پورناظری (سه‌تار)، سهراب پورناظری (کمانچه)، هشیار خیام (پیانو)، بردیا کیارس (ویولن)، شین کارلسکو (ویولنسل)، پاشا هنجنی (نی)، مهیار طریحی (سنتور)، میلاد محمدی (تار)، آرین کشیشی (گیتاربیس)، عادل روح‌نواز (گیتارالکتریک)، امیرمیلاد نیک‌زاد (درامز)، رضا صادقی (پیانو) از نوازندگان این آلبوم هستند.
قطعه «رگ خواب» با مطلع «رو سر بنه به بالین» از مولانا که برای تیتراژ پایانی فیلم «رگ خواب» ساخته شده بود را می‌توان در ادامه تجربه تیتراژ پایانی فیلم «آرایش غلیظ» دانست. بخش‌هایی از موسیقی بی‌کلام این اثر نیز متاثر از فیلم‌های دوران کلاسیک اروپاست و در قسمت‌هایی از ارکستراسیون غربی بهره گرفته شده است.
فیلم «رگ خواب» با بازی لیلا حاتمی و کوروش تهامی در سی‌وپنجمین جشنواره فیلم فجر نمایش داده شد و لیلا حاتمی توانست سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن را از آن خود کند.
بخشی از شعر قطعه «آهای خبردار» بدین شرح است: «آهای خبردار!/مستی یا هوشیار؟/ خوابی یا بیدار؟/توو شبِ سیاه… توو شبِ تاریک/از چپ وُ از راست؛ از دور وُ نزدیک/یه نفر داره؛ جار میزنه، جـار!/ آهای غمی که مثلِ یه بختک؛ رو سینه من، شده ای آوار…/از گلویِ من، دستاتوُ بردار… دستاتوُ بردار… از گلویِ من»
برای شنیدن قطعه «آهای خبردار» با حال و هوای پاییزی می‌توانید اینجا مراجعه کنید.
