ارکستر سمفونیک تهران در ۲۱ و ۲۲ آبان۱۴۰۴، برای نخستین‌بار با رهبری یک بانوی موسیقیدان روی صحنه تالار وحدت رفت و پانیذ فریوسفی در کنار پدرام فریوسفی به‌عنوان سولیست ویولن، اجرایی متفاوت و پر استقبال را رقم زد. نصیر حیدریان، رهبر ارکستر سمفونیک تهران، در گفت‌و‌گو با میزان گفت: این ایده با تصمیم مشترک شورای ارکستر و مدیریت بنیاد رودکی طراحی شده و هدف اصلی اجرای قطعات زنان آهنگساز ایرانی است؛ موضوعی که تاکنون در تاریخ ارکستر سمفونیک تهران سابقه نداشته است.
حیدریان با اشاره به کم‌توجهی جهانی به آثار زنان آهنگساز افزود: اجرای قطعات ساخته‌شده توسط زنان در جهان موسیقی بسیار نادر است و این باور که آهنگسازی کاری مختص مردان است، از قرن‌های شانزدهم تا بیستم وجود داشته که اکنون در حال اصلاح است. حتی در اروپا نیز اجرای آثار زنان در ارکستر‌های سمفونیک بزرگ کم‌رمق است و فقط در برخی شهر‌های کوچک این اتفاق می‌افتد.
رهبر ارکستر سمفونیک تهران علت این کمبود را باور‌های مردسالارانه تاریخی دانست که در بسیاری از مشاغل، از جمله ورزش، وجود داشته است. وی تاکید کرد: خوشبختانه این روند در حال تغییر است و زنان در رشته‌های مختلف جهان حضور فعال‌تری یافته‌اند. در ایران نیز این تغییرات ملموس است؛ در ارکستر سمفونیک تهران که بیش از ۴۵ سال سابقه دارد، حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد نوازندگان را زنان تشکیل می‌دهند که نسبت قابل توجهی است و حتی در مقایسه با برخی شهر‌های اروپا پیشرو هستیم.
حیدریان در ادامه گفت: پیش از انقلاب زنانی مانند خالقی و… تنها به رهبری و هدایت گروه‌های کر مشغول بودند. اما اتفاق بدیع این است که برای نخستین بار یک زن در قامت رهبری ارکستر سمفونیک تهران را عهده‌دار است. این اتفاق مورد استقبال اعضای ارکستر قرار گرفته است. همچنین تاکنون قطعات ساخته‌شده توسط زنان ایرانی در ارکستر سمفونیک اجرا نشده بود که این برنامه نقطه عطفی در تاریخ این ارکستر محسوب می‌شود.
وی افزود: این ایده در جلساتی با معاون هنری پیشین وزیر فرهنگ و ارشاد مطرح شد. ایده خانم نادره رضایی این گونه بود که ارکستری متشکل از زنان، با آهنگساز و رهبر زن شکل بگیرد. این ایده با حضور بابک رضایی مدیرکل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز پیگیری شد و بنیاد رودکی اجرای آن را در دستور کار قرار داد. البته نکته مهم اجرای ایده است، نه منبع آن.
رهبر ارکستر سمفونیک تهران به مشکلات مشابه زنان در جهان اشاره کرد و گفت: حتی در اروپا هنوز زنان در بسیاری از حوزه‌ها، از جمله موقعیت‌های رهبری ارکستر، به طور کامل پذیرفته نشده‌اند. در ایران این تغییرات از حدود ۴۵ سال پیش آغاز شده و وقتی من ۲۷ سال پیش به ارکستر پیوستم، حضور زنان نزدیک به ۴۰ تا ۵۰ درصد بود که موضوع خوشحال‌کننده‌ای است.
وی همچنین افزود: یک رهبر آلمانی که سه سال پیش به ایران آمده بود، از حضور گسترده زنان در ارکستر ایران شگفت‌زده شد، چرا که در اروپا چنین اتفاقی سال‌ها بعد افتاد. حیدریان تاکید کرد که نباید نیمی از جامعه را نادیده گرفت و زنان باید در همه زمینه‌ها حضور فعال داشته باشند.
حیدریان در بخش دیگری از اظهاراتش به کیفیت ارکستر سمفونیک تهران اشاره کرد و گفت: سطح کیفی ارکستر قابل قبول است. ما ادبیات و فرهنگ غنی داریم و نوازندگان ما در داخل کشور تحصیل کرده‌اند و استعداد بالایی دارند. تنها نیازمند فراهم‌کردن امکانات و تجهیزات مناسب هستیم تا بتوانیم به سطح ارکستر‌های معتبر جهانی برسیم.
وی به مشکلات مالی نوازندگان اشاره کرد و افزود: ساز‌های مورد استفاده کیفیت بین‌المللی ندارند و تامین هزینه‌های جانبی مانند تعویض سیم‌های ویولن بسیار گران است. اگر بودجه و امکاناتی که در اختیار ارکستر سمفونیک برلین است در اختیار بچه‌های ما باشد حتی با آلمانی‌ها نیز می‌توانیم رقابت کنیم.
حیدریان با تاکید بر این مهم که فرهنگ و علم بهترین ابزار برای نشان دادن پیشرفت جامعه است، افزود: ما همیشه در حمایت از استعداد‌ها کوتاهی کرده‌ایم و باید این روند اصلاح شود.
رهبر ارکستر در پایان به وضعیت بازار موسیقی پاپ نیز پرداخت و گفت: هر جامعه‌ای به انواع موسیقی نیاز دارد، اما کیفیت موسیقی باید حفظ شود. شعر‌ها و قطعات باید ادبیات و ساختار قابل قبولی داشته باشند. ممیزی به معنای محدودسازی نیست، بلکه حفظ کیفیت است تا مخاطب با محتوای نامناسب مواجه نشود.
وی افزود: فرهنگ و هنر باید در خدمت رشد جامعه باشند و هنرمند باید هم در میان مردم حضور داشته باشد و هم پیشرو باشد تا بتواند جامعه را به سمت پیشرفت هدایت کند.
نصیر حیدریان ضمن ابراز امیدواری از افزایش دوبرابری ارکستر سمفونیک تهران، تاکید کرد: موفقیت و ماندگاری در عرصه موسیقی به امکانات، حمایت و برنامه‌ریزی دقیق نیاز دارد و این مسیر در ایران در حال طی شدن است.
